Vanwege de huidige verspreiding van het coronavirus wordt het transplantatiebeleid van dag tot dag bekeken. De situatie is zeer veranderlijk. We adviseren u de website van het RIVM, de Nederlandse Transplantatie Stichting en berichtgeving van onze zijde in de gaten te houden voor nieuwe ontwikkelingen.

Veelgestelde vragen

Het longtransplantatieprogramma is actief in het Erasmus MC vanwege het vitale belang voor patiënten op de wachtlijst, maar heeft wel last van de COVID-19 pandemie. Op dit moment zijn er minder IC-bedden beschikbaar. Hierdoor zijn er minder donoren en zijn er minder transplantaties. De kans is reëel dat u langer moet wachten op een orgaan. Om het risico op COVID-19 ziekte na een transplantatie zoveel mogelijk te beperken is het volgende besloten:

  • Alle donoren en ontvangers voor een longtransplantatie worden getest op het Coronavirus.
  • Heeft u zelf een corona-infectie, dan wordt de transplantatie uitgesteld. Dit is overigens standaard beleid bij vermoeden op andere luchtweginfecties.
  • Komt de testuitslag niet op tijd? Uw arts bespreekt met u of een transplantatie verstandig en wenselijk is.

Na een transplantatie moet u afweer onderdrukkende medicatie gebruiken. Dit om te voorkomen dat het getransplanteerde orgaan afgestoten wordt. Patiënten met afweer onderdrukkende medicijnen hebben een verzwakte afweer en behoren daarom tot de risicogroep om ernstig ziek te worden door het coronavirus. Van geval tot geval beoordelen wij of bezoek aan het ziekenhuis mogelijk en/of wenselijk is.

Voor patiënten na longtransplantatie met afspraken in het Erasmus MC gelden de volgende afspraken:

  • Belt u vooraf met het secretariaat longtransplantatie als u hoest-, verkoudheidsklachten, keelpijn en/of koorts heeft. We zullen dan beoordelen wat de beste behandeling en route voor u is.
  • Alle dokters screenen de spreekuren vooraf en zien enkel mensen die niet kunnen wachten, bijvoorbeeld na recente longtransplantatie of een LAS-update. Reguliere controles worden zo veel mogelijk uitgesteld waar mogelijk en aan u bericht.
  • Klinische en poliklinische evaluaties na longtransplantatie worden zo veel mogelijk uitgesteld. U ontvangt hier bericht over
  • Screenings longtransplantatie gaan op dit moment door zoals gepland gezien het urgente karakter.

Advies vaccinatie COVID-19 na longtransplantatie en voor patiënten op de wachtlijst voor longtransplantatie.

Via deze weg informeren wij u over de stand van zaken betreffende de aanstaande vaccinatie voor COVID-19. Deze is gebaseerd op de LCI-richtlijn ‘COVID-vaccinatie bij immuungecomprommiteerden’ van het RIVM (https://lci.rivm.nl/handleiding-covid-19- vaccinatie-van-immuungecompromitteerde-patienten). In december 2020 werd het eerste COVID19 vaccin geregistreerd, waardoor implementatie van vaccinatie kan volgen. Over de prioritering van vaccinatie wordt door de Gezondheidsraad (GR) besloten. De GR heeft geadviseerd te beginnen met oudere personen op basis van de strategie met als doel reductie van sterfte en ziekenhuisopname, omdat leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor een gecompliceerd beloop van COVID19. Daarnaast zullen zorgmedewerkers voor deze instellingen worden gevaccineerd. Verder is er in de loop van de COVID19 epidemie meer duidelijkheid gekomen over een verhoogd risico op gecompliceerd beloop als gevolg van onderliggende aandoeningen. Omdat bij sommige groepen patiënten met chronische hart- of longziekte of gestoorde afweer er ook sprake is van een duidelijk verhoogd risico op ernstige COVID-19, zullen deze personen bij voorrang gevaccineerd worden. Een substantieel deel van hen zal al op basis van hun leeftijd al worden geselecteerd voor vaccinatie, maar daarnaast zijn er ook personen jonger dan 60 jaar met een medische indicatie die gevaccineerd gaan worden.

De mRNA-vaccins, virusplatform-vaccins en sub unit-vaccins bevatten geen levend (verzwakt) virus, dus er is geen risico op een vaccinvirusinfectie bij immuungecompromitteerde patiënten.

De mRNA vaccins (o.a. Pfizer-BioNTech en Moderna) zullen als eerste beschikbaar komen en hebben bij hun registratie zeer hoge effectiviteit van ruim 90% getoond. In de fase 3 onderzoeken waren geen ernstig immuun immuungecomprommiteerde patiënten opgenomen, zodat onbekend is voor de verschillende categorieën van patiënten met gestoorde afweer in hoeverre de effectiviteit gereduceerd is. Bij vrijgeven van andere typen vaccins voor deze groepen zal ook het veiligheidsaspect van die vaccins worden geëvalueerd voor toelating. Op basis van de huidige inzichten vindt het landelijk overleg transplantatie van thoracale organen en de Nederlandse Verenigingen van longartsen in overleg met het RIVM de voordelen van vaccinatie met de huidige mRNA vaccins van Pfizer en Moderna veel groter dan de mogelijke risico’s op bijwerkingen, mede ook gezien de huidige hoge kans op besmetting met het coronavirus en verhoogde kans op een ernstig beloop van COVID-19 bij transplantatie patiënten.

Het algemene advies is dan ook aan u om u te laten vaccineren!

Omdat er nog onvoldoende gegevens zijn over de mate van bescherming tegen het coronavirus na vaccinatie bij patiënten die afweer onderdrukkende medicijnen gebruiken is het noodzakelijk om na vaccinatie de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te houden en u te houden aan de geldende regels omtrent voorkomen van besmetting met het coronavirus. Overleg bij twijfel met uw behandelend transplantatiearts

Vaccinatie na doorgemaakte besmetting met het coronavirus:

Laat u ook vaccineren als u volledig genezen bent van coronavirus infectie. Kom niet naar de poli als u in quarantaine zit voor mogelijke coronavirus infectie of nog klachten hebt passende bij het coronavirus. Overleg in dat geval met uw transplantatiearts.

Is het vaccin veilig voor mensen met een chronische longziekte?

Van de goedgekeurde vaccins (Pfizer Biotech en Moderna) wordt aangegeven dat deze ook veilig zijn voor de risicogroepen, zoals mensen met een chronische longziekte. Het advies aan patiënten op de wachtlijst is zich te laten vaccineren. Ook bestaat er de mogelijkheid voor patiënten op de wachtlijst om mee te doen aan een studie die de effecten van vaccinatie voor en na longtransplantatie gaat onderzoeken. Zie verder in deze nieuwsbrief voor meer informatie over dit onderwerp. Voor wat betreft het vaccin van AstraZeneca voor patiënten met een chronische ziekte op de wachtlijst longtransplantatie is nog geen besluit genomen door het RIVM. Zodra hier meer informatie van volgt melden wij dit.

Specifiek voor mensen met een allergie:

De Nederlandse Vereniging voor Allergologie en Klinische Immunologie (NVvAKI) adviseert dat patiënten met een ernstige of chronische allergie wel het Pfizer en Moderna vaccin mogen krijgen. Het aantal ernstige allergische reacties op vaccins in het verleden en op het Pfizer vaccin tijdens het onderzoek zijn zeldzaam. Patiënten met ernstige allergie voor voeding, insecten gif, of medicatie allergie kunnen wat betreft de NVvAKI veilig gevaccineerd worden met het Pfizer en Moderna vaccin. Patiënten die eerder een algehele allergische reactie hebben gehad na een vaccin, adviseren we eerst te overgelegen met een (huis)arts voordat het vaccin eventueel wordt toegediend. Een reactie in het verleden met verhoging, hoofdpijn of vermoeidheid of een pijnlijke gezwollen arm zijn normale bijwerkingen van vaccinaties en zijn geen reden om het vaccin niet te krijgen.

Specifiek voor mensen met gestoorde afweer na longtransplantatie:

De werkzaamheid, veiligheid en het immuunrespons van het vaccin zijn niet onderzocht bij personen met een verlaagde weerstand. Dit is ook niet onderzocht bij patiënten met medicatie die de afweer doen verminderen; de immunologische respons op het vaccin zou dan verminderd kunnen zijn. Op advies vanuit het RIVM en de Gezondheidsraad is wel afgesproken de effectievere mRNA-vaccins te gebruiken bij patiënten met gestoorde afweer vanwege de hogere effectiviteit bij ouderen en diverse subgroepen.

  • Voor patiënt na longtransplantatie wordt vaccinatie geadviseerd vanaf 3 maanden na transplantatie
  • Voor patiënten na longtransplantatie die behandeld zijn met methylprednsiolon (SoluMedrol) wordt vaccinatie geadviseerd vóór start of 1 maand na behandeling
  • Voor patiënten na longtransplantatie die behandeld zijn met ATG of rituximab wordt vaccinatie geadviseerd bij voorkeur vóór start of na > 3 maanden na behandeling. Indien er sprake is van onderhoudsbehandeling is geen uitspraak over optimale timing mogelijk en bespreekt u dit met uw transplantatiearts
  • Voor patiënten na longtransplantatie die behandeld zijn met alemtuzumab wordt vaccinatie geadviseerd bij voorkeur vóór start of na > 3-6 maanden na behandeling. Indien er sprake is van onderhoudsbehandeling is geen uitspraak over optimale timing mogelijk en bespreekt u dit met uw transplantatiearts

Verander nooit uit eigen initiatief zonder overleg met uw behandelaar de afweer onderdrukkende medicijnen

Vaccinatie voor huishoudcontacten van immuungecomprommiteerde patiënten:

Of vaccinatie tegen COVID19 asymptomatische of milde infecties voorkomt, zodat transmissie van COVID19 door uitscheiding van SARS-CoV2 virus beperkt kan worden, is nog onbekend. Daarom is onbekend of vaccinatie van huisgenoten en contacten in uw directe woonomgeving effect heeft op de afname van het infectierisico voor de patiënten. Vanwege de schaarste aan vaccins wordt daarom nu geadviseerd de kwetsbare patiënten zelf als eerste bescherming tegen ziekte te bieden door vaccinatie. Het advies om huisgenoten en contacten in uw directe woonomgeving te vaccineren wordt momenteel nog beoordeeld door het RIVM. In de komende maanden komen alle volwassen contacten ook zonder risicofactoren en jonger dan 60 jaar in aanmerking voor vaccinatie en daarmee zal mogelijk het infectierisico voor immuungecompromitteerde personen afnemen.

Studie naar effecten van COVID-19 vaccinatie voor patiënten na longtransplantatie en patiënten op de wachtlijst:

In februari 2021 zal een door ZonMw gefinancierde studie starten naar de effecten van COVID-19 vaccinatie bij patiënten voor en na longtransplantatie. Deze COVALENT-studie (Investigating the Immune response after COvid-19 VAccination in Lung Transplantation) zal lopen in het Erasmus MC en UMCG en kandidaat voor deze studie zijn:

  • (alle) Patiënten op de wachtlijst en gescreend voor longtransplantatie
  • Patiënten na longtransplantatie die COVID-19 hebben doorgemaakt
  • Patiënten na longtransplantatie die nog geen COVID-19 hebben doorgemaakt

Het belangrijkste doel van dit onderzoek is om na te gaan of de aanmaak van antistoffen en afweercellen tegen het coronavirus na COVID-19 vaccinatie bij long getransplanteerden even goed is als bij andere personen. Daarnaast willen we onderzoeken of mensen die op de wachtlijst staan voor een longtransplantatie, en die gevaccineerd worden voordat zij getransplanteerd worden, ook beschermd blijven na de longtransplantatie. Deze resultaten willen we vergelijken met gezonde vrijwilligers die gevaccineerd worden en met mensen die de ziekte al doorgemaakt hebben, en die alsnog gevaccineerd worden. Op dit moment doen het UMCG en het Erasmus MC ook onderzoek naar het effect van COVID-19 vaccinaties bij andere patiëntengroepen, bijvoorbeeld niertransplantatie patiënten en mensen die voor kanker behandeld worden. U kunt benaderd worden voor dit onderzoek en krijgt dan aanvullende informatie.

Waar en wanneer krijg ik mijn vaccin:

Voor patiënten die mee gaan doen aan de vaccinatiestudie zal de vaccinatie in het Erasmus MC gaan plaatsvinden. Indien u geschikt lijkt voor de studie kunt u benaderd worden door ons team. Voor de overige patiënten geldt dat dit via de GGD of huisarts gaat lopen.